Hommer Zhao
Oprichter PCB Assemblage | 15+ jaar ervaring in PCB productie
Als specialist in flex PCB producties heb ik duizenden projecten begeleid - van eenvoudige rigide PCBs tot complexe rigid-flex ontwerpen voor medische apparatuur. In dit artikel leg ik uit wanneer je welk type echt nodig hebt.
1. De Drie Types PCB Uitgelegd
Voordat we vergelijken, is het belangrijk om precies te begrijpen wat elk type inhoudt en waar het voor bedoeld is. Elk type heeft zijn eigen materiaaleigenschappen en productieprocessen. Bekijk ook onze flex PCB service en rigid-flex PCB service voor meer informatie.
Rigide PCB
De standaard printplaat die je kent: een stijve plaat van FR4 (glasvezel-epoxy) met koperen sporen. Kan niet buigen zonder te breken.
€0.50 - €5 per dm²
Voordelen
- + Laagste kosten per vierkante centimeter
- + Breed beschikbaar bij alle fabrikanten
- + Eenvoudig te ontwerpen en produceren
- + Uitstekende mechanische sterkte
- + Makkelijk te repareren en testen
Nadelen
- - Geen flexibiliteit mogelijk
- - Neemt meer ruimte in bij 3D-ontwerpen
- - Kabels nodig voor verbindingen tussen PCBs
Typische Toepassingen
Flexibele PCB (Flex PCB)
Een dunne, buigzame printplaat gemaakt van polyimide (Kapton). Kan gebogen, gevouwen en zelfs gerold worden. Geschikt voor dynamisch buigen.
€2 - €25 per dm²
Voordelen
- + Extreme flexibiliteit en buigbaarheid
- + Zeer dun en lichtgewicht
- + Past in onmogelijke ruimtes
- + Bestand tegen trillingen
- + Elimineert kabels en connectors
Nadelen
- - 3-5x duurder dan rigide
- - Complexer ontwerp vereist
- - Beperkt aantal lagen (meestal 1-4)
- - Moeilijker te assembleren
Typische Toepassingen
Rigid-Flex PCB
Het beste van beide werelden: rigide delen voor componenten, verbonden door flexibele secties. Eén geïntegreerd systeem zonder connectors.
€5 - €50+ per dm²
Voordelen
- + Combineert voordelen van beide types
- + Elimineert kabels en connectors volledig
- + Hogere betrouwbaarheid (minder soldeerverbindingen)
- + Compacte 3D-ontwerpen mogelijk
- + Ideaal voor ruimtebeperkte toepassingen
Nadelen
- - Duurste optie (5-10x rigide)
- - Zeer complex ontwerp en productie
- - Langere levertijden
- - Beperkt aantal fabrikanten
Typische Toepassingen
Mijn vuistregel voor de keuze
In 90% van de gevallen is een standaard rigide PCB de juiste keuze. Flex of rigid-flex zijn alleen nodig als:
- De PCB fysiek moet buigen (wearables, vouwbare apparaten)
- Ruimte extreem beperkt is en je geen kabels kunt gebruiken
- Extreme betrouwbaarheid vereist is (medisch, ruimtevaart)
Kies nooit flex "omdat het er cool uitziet". De meerkosten zijn aanzienlijk.
— Hommer Zhao, PCB Assemblage
2. Directe Vergelijking: 8 Factoren
Kosten
Laagste kosten. Basisprijs vanaf €0.50/dm². Breed beschikbaar.
3-5x duurder. Speciale materialen en processen.
5-10x duurder. Meest complex om te produceren.
Flexibiliteit
Geen. Breekt bij buigen.
Excellent. Kan gebogen, gevouwen en gerold worden. Dynamisch buigen mogelijk.
Beperkt tot flex-secties. Rigide delen zijn stijf.
Ruimtebesparing
Neemt vaste ruimte in. Kabels nodig voor verbindingen.
Zeer dunne profielen. Past in kleine ruimtes.
Beste 3D-ruimtebenutting. Elimineert connectors.
Betrouwbaarheid
Goed. Risico zit in connectors en kabels.
Excellent bij correct ontwerp. Geen mechanische verbindingen.
Hoogst. Geïntegreerd systeem, minimale faalpunten.
Levertijd
Snelst. 24 uur - 7 dagen standaard.
Langer. 7-14 dagen typisch.
Langst. 14-21 dagen of meer.
Assemblage
Eenvoudig. Standaard SMT/THT processen.
Uitdagender. Speciale fixtures nodig.
Complex. Ervaren assemblagepartner vereist.
Meer over assemblage? Lees onze gids SMT vs THT Assemblage.
Thermisch Management
Goed. FR4 of aluminium substraat beschikbaar.
Beperkt. Polyimide heeft lagere warmtegeleiding.
Matig. Afh. van ontwerp en materialen.
Gewicht
Zwaarst. FR4 is relatief dicht materiaal.
Zeer licht. Tot 75% lichter dan rigide.
Middel. Combinatie van beide materialen.
| Eigenschap | Rigide | Flex | Rigid-Flex |
|---|---|---|---|
| Basismateriaal | FR4, CEM, Aluminium | Polyimide (Kapton) | Beide |
| Typische dikte | 0.8 - 2.0 mm | 0.1 - 0.3 mm | 0.5 - 2.5 mm |
| Max. lagen | 30+ | 4-6 | 10+ |
| Buigradius | N.v.t. | >3mm (enkelzijdig) | >5mm (flex deel) |
| MOQ typisch | 1-5 stuks | 5-10 stuks | 10-25 stuks |
3. Wanneer Kies Je Rigide PCB?
Rigide PCB is de standaardkeuze voor het overgrote deel van elektronicatoepassingen. Kies rigide als:
Ideale Situaties
- De PCB hoeft niet te buigen of flexen
- Je hebt voldoende ruimte in je behuizing
- Budget en snelle levertijd zijn belangrijk
- Je hebt veel componenten of meerdere lagen nodig
- Thermisch management is belangrijk
Typische Toepassingen
- • Computers en servers
- • Industriële besturingen (PLC, HMI)
- • LED-verlichting en displays
- • Voedingen en power electronics
- • Audio-apparatuur
- • IoT-apparaten en sensoren
- • Automotive ECUs
- • Medische diagnostische apparatuur
4. Wanneer Kies Je Flex PCB?
Flex PCBs zijn de oplossing wanneer fysieke flexibiliteit een vereiste is. De hogere kosten zijn gerechtvaardigd in deze situaties:
Dynamisch Buigen Vereist
Wanneer de PCB herhaaldelijk moet buigen tijdens gebruik, zoals in vouwbare telefoons, robotarmen, of scharnieren. Polyimide kan miljoenen buigcycli doorstaan.
Extreme Ruimtebeperkingen
Bij wearables, gehoorapparaten, of camera modules waar elke millimeter telt. Flex PCBs zijn slechts 0.1-0.3mm dik.
Gewicht is Kritiek
In drones, satellieten, of draagbare medische apparatuur waar gewicht direct invloed heeft op prestaties of comfort.
Trillings-/Schokbestendigheid
Automotive sensoren, industriële omgevingen met trillingen, of militaire toepassingen waar flex de mechanische stress absorbeert.
Let op bij flex PCB ontwerp
Flex PCB ontwerp vereist speciale aandacht voor buigzones, component placement, en materiaalrichting. Zonder ervaring kun je gemakkelijk een ontwerp maken dat faalt na enkele buigcycli of onmogelijk te produceren is.
Tip: Werk altijd samen met je fabrikant tijdens het ontwerp. Zij kunnen DFM-feedback geven voordat je kostbare fouten maakt.
5. Wanneer Kies Je Rigid-Flex?
Rigid-flex is de premium optie voor toepassingen waar ruimte, betrouwbaarheid en complexe 3D-ontwerpen samenkomen. De investering is gerechtvaardigd bij:
Wanneer Rigid-Flex de Juiste Keuze Is
- Meerdere PCBs in één behuizing: Als je nu 2-4 rigide PCBs met kabels verbindt, kan rigid-flex betrouwbaarder en compacter zijn.
- Extreme betrouwbaarheidseisen: Medische apparatuur, lucht- en ruimtevaart, of militaire systemen waar connectorstoringen onaanvaardbaar zijn.
- Complexe 3D-vormfactoren: Producten die om hoeken moeten buigen of in onregelmatige ruimtes moeten passen.
- Hoge volumes rechtvaardigen NRE: De hoge ontwerpkosten worden terugverdiend bij volumes van 10.000+ stuks.
Mijn ervaring met rigid-flex projecten
Rigid-flex is fantastische technologie, maar ik zie vaak dat bedrijven het kiezen terwijl het niet nodig is. Een typisch scenario:
"We willen rigid-flex voor ons nieuwe product."
"Waarom?"
"Omdat het er professioneel uitziet en ruimte bespaart."
Na analyse blijkt vaak dat twee rigide PCBs met een flex-kabel (FFC/FPC) dezelfde functie vervullen tegen 30% van de kosten. Rigid-flex is alleen zinvol als je écht de voordelen nodig hebt.
— Hommer Zhao, PCB Assemblage
6. Kostenanalyse
De kostenverschillen tussen de drie types zijn aanzienlijk. Hier is een realistische vergelijking voor een PCB van 100x50mm:
| Kostenfactor | Rigide (4L) | Flex (2L) | Rigid-Flex (4L) |
|---|---|---|---|
| Prototype (5 stuks) | €15-30 | €80-150 | €200-400 |
| 100 stuks (per stuk) | €1.50-3 | €5-12 | €15-35 |
| 1.000 stuks (per stuk) | €0.80-1.50 | €3-8 | €8-20 |
| Tooling/NRE kosten | €0-100 | €100-300 | €300-800 |
| Levertijd standaard | 5-7 dagen | 7-14 dagen | 14-21 dagen |
* Prijzen zijn indicatief en gebaseerd op fabricage in China met standaard specificaties. Complexere ontwerpen, speciale materialen of spoedproductie verhogen de kosten.
Kostenbesparing Tip
Als je twijfelt tussen rigid-flex en separate PCBs met kabels, maak dan een TCO (Total Cost of Ownership) berekening. Vergeet niet mee te nemen:
- Kosten van connectors en kabels
- Extra assemblagearbeid voor kabels
- Kans op defecten door kabelbreuken
- Garantie- en servicekosten
Soms is rigid-flex goedkoper als je alle kosten meerekent.
7. Ontwerpregels per Type
Rigide PCB
- ✓ Min. spoorbreedte: 0.1mm
- ✓ Min. via: 0.2mm
- ✓ Standaard dikte: 1.6mm
- ✓ Tot 30+ lagen mogelijk
- ✓ Alle eindafwerkingen beschikbaar
Flex PCB
- ✓ Min. spoorbreedte: 0.075mm
- ✓ Geen vias in buigzones
- ✓ Typische dikte: 0.1-0.3mm
- ✓ Max. 4-6 lagen praktisch
- ✓ Buigradius >3mm voor dynamisch
- ⚠ Geen componenten in buigzone
Rigid-Flex
- ✓ Combineer regels van beide
- ✓ Transititiezones goed definiëren
- ✓ Stiffeners voor soldeergebieden
- ✓ Coverlay voor flex-delen
- ⚠ Vroeg met fabrikant afstemmen
Meer details over PCB-ontwerp? Zie ons artikel over de Top 7 Fouten bij PCB Ontwerp.
8. Veelgestelde Vragen
Kan ik een rigide PCB later omzetten naar flex?
Technisch gezien moet je helemaal opnieuw ontwerpen. Flex PCBs hebben andere ontwerpregels, materialen en productieprocésses. Conversie is geen simpele aanpassing - reken op 20-40 uur extra ontwerpwerk.
Hoe vaak kan een flex PCB buigen voordat die faalt?
Een goed ontworpen flex PCB met polyimide kan 1.000.000+ buigcycli doorstaan bij een buigradius van 3mm of meer. Kritieke factoren: geen vias of componenten in de buigzone, juiste materiaaldikte, en correct ontwerp van spoortransities.
Is flex PCB geschikt voor high-frequency toepassingen?
Ja, met het juiste materiaal. Standaard polyimide werkt tot enkele GHz. Voor hogere frequenties zijn er gespecialiseerde materialen zoals Rogers 3000 series die tot 77GHz (automotive radar) gebruikt worden.
Wat is het verschil tussen FFC/FPC kabel en flex PCB?
FFC (Flat Flexible Cable) en FPC (Flexible Printed Circuit) zijn voornamelijk bedoeld als verbindingskabel met simpele sporen. Een flex PCB kan complexe circuits, componenten en meerdere lagen bevatten. FFC/FPC is goedkoper voor simpele verbindingen.
Gerelateerde Artikelen
Meerlaagse vs Dubbelzijdige PCB
Hoeveel lagen heb je echt nodig?
FR4 vs Aluminium vs Rogers
Complete gids voor PCB-materialen.
Top 7 PCB Ontwerpfouten
Vermijd deze veelvoorkomende fouten.
HDI PCB vs Standaard
Wanneer heb je HDI technologie nodig?
SMT vs THT Assemblage
Welke assemblagemethode kiezen?
Top 10 PCB Fabrikanten
De beste fabrikanten voor 2026.
Onze PCB Services
Twijfel je welk type PCB je nodig hebt?
Stuur ons je ontwerp of specificaties en we adviseren je gratis over de beste keuze voor jouw toepassing.